Rối loạn đông máu là một vấn đề thường gặp ở người bệnh nặng trong khoa Hồi sức, do nhiều nguyên nhân và biểu hiện lâm sàng đa dạng. Mỗi nguyên nhân cần phải có những biện pháp điều trị đặc hiệu và hỗ trợ khác nhau. Trong những năm gần đây những hiểu biết sâu hơn về bệnh nguyên và điều trị lâm sàng các rối loạn đông máu đã giúp ích cho việc chẩn đoán và xác định chiến lược điều trị tối ưu.
1. Rối loạn đông máu là gì?
Hội chứng máu chảy mà không đông lại như bình thường do sự thiếu hụt các yếu tố đông máu được gọi là rối loạn đông máu. Có thể do sự thiếu hụt protein trong máu hoặc protein có tồn tại nhưng hoạt động không bình thường khiến máu khó đông.
Rối loạn đông máu có thể do nhiều yếu tố đông máu gây nên. Với những người bình thường, khi bị chảy máu, các tiểu cầu sẽ kết dính với nhau bởi các yếu tố đông máu, các cục máu đông được hình thành giúp cầm máu.
Các yếu tố đông máu bị thiếu hoặc hoạt động không bình thường khiến máu chảy liên tục và khó cầm đối với những người bị bệnh rối loạn đông máu. Mọi đối tượng đều có thể mắc bệnh rối loạn đông máu và phải mất rất nhiều thời gian để điều trị.
2. Nguyên nhân gây nên tình trạng rối loạn đông máu
Rối loạn đông máu là một trong những biểu hiện rất khó chẩn đoán và điều trị bởi nó do nhiều nguyên nhân gây ra:
- Do tiểu cẩu bị tổn thương về hình thái và chức năng trong đó chức năng đông máu không thể hoạt động bình thường
- Máu có thể sẽ dễ dàng đông hơn bình thường nếu lưu lượng máu chảy chậm
- Do yếu tố di truyền: rối loạn đông máu có thể truyền sang con nếu bố mẹ bị rối loạn đông máu. Tuy nhiên, với mỗi thành viên thì tình trạng chảy máu cũng sẽ khác nhau. Bởi vì gen gây rối loạn đông máu nằm ở nhiễm sắc thể X nên bé trai sẽ có nguy cơ bị di truyền cao hơn so với bé gái
- Do sự thiếu hụt các yếu tố đông máu VIII, IX, X
- Cơ thể thiếu vitamin K khiến các yếu tố đông máu bị suy giảm gây nên tình trạng rối loạn cầm máu
- Do thành mạch: các bệnh lý nhiễm trùng, bệnh mãn tính, dị ứng, bệnh tự miễn… gây tổn thương thành mạch. Vì cấu trúc thành mạch bị biến đổi khiến cho thành mạch bị tổn thương gây nên nguy cơ bị chảy máu
- Do một số loại thuốc: thuốc chống đông máu, kháng sinh… sẽ ngăn chặn sự tái tạo và tăng trưởng những mạch máu mới. Điều này dẫn đến tình trạng rối loạn đông máu.
- Những đối tượng bị khiếm khuyết gen V leiden (loại gen cần thiết trong quá trình đông máu)
- Do nhóm máu: những người có nhóm máu O sẽ có nguy cơ cao bị bệnh rối loạn đông máu cao hơn so với những người mang nhóm máu khác.
- Gan bị rối loạn bởi gan là cơ quan hình thành các yếu tố ức chế đông máu
3. Các thể của rối loạn đông máu
Thể bệnh của rối loạn đông máu có thể được chia thành 2 nhóm thể sau:
- Loại yếu tố thiếu hụt:
- Hemophilia A: thiếu yếu tố VIII, chiếm gần 85% các đối tượng bị rối loạn đông máu
- Hemophilia B: thiếu yếu tố IX, chiến gần 14% các đối tượng mắc bệnh
- Hemophilia C thiếu yếu tố tiền thromboplastin huyết tương (XI)
- Theo mức độ giảm yếu tố: Nếu yếu tố VIII dưới 30% là cơ thể bạn đang bị rối loạn đông máu, chia thành các thể sau:
- Nồng độ yếu tố VIII < 1% ở thể nặng
- Nồng độ yếu tố VIII từ 1-5% ở thể trung bình
- Nồng độ yếu tố VIII trên 5% và dưới 30% ở thể nhẹ.
3. Dấu hiệu của rối loạn đông máu
Sau đây là một số triệu chứng điển hình của rối loạn đông máu:
- Bệnh nhân sau chấn thương hoặc phẫu thuật bị chảy máu quá nhiều
- Chảy máu nhiều sau khi nhổ răng
- Thường xuyên chảy máu cam và kéo dài
- Tình trạng chảy máu bất thường mà không có nguyên nhân cụ thể
- Thường xuyên chảy máu răng lợi
- Cơ thể xuất hiện những vết bầm tím mà không rõ nguyên nhân
- Chảy máu bất thường sau khi tiêm chủng
- Máu có trong phân hoặc nước tiểu
- Các khớp bị sưng đau
- Lưu lượng máu trong thời kỳ kinh nguyệt tăng nếu bạn bị rối loạn đông máu. Thường chảy máu kinh nguyệt sẽ kéo dài khoảng hơn 1 tuần và xuất hiện những cục máu có đường kính lớn hơn 2,5cm
- Người bệnh cảm thấy mệt mỏi, khó thở
- Tình trạng nôn mửa xảy ra kèm theo máu
- Xuất hiện những huyết khối tĩnh mạch gây ra tình trạng suy tĩnh mạch, ở chân, đùi các mạch máu nổi lên chằng chịt
- Người bệnh có nguy cơ bị nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ nếu tình trạng rối loạn đông máu xảy ra ở động mạch;
- Người bệnh bị chứng đau đầu kéo dài
- Các khớp như đầu gối, vai, hông, bắp tay, bắp chân bị đau sưng đột ngột
- Bệnh nhân bị rối loạn đông máu ở phổi thường cảm thấy đau ngực, khó thở
